Quy luật lượng - chất
“QUY LUẬT LƯỢNG - CHẤT , THUYẾT TIẾN HÓA CỦA DARWIN , QUÁ ĐỘ VÀ PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH”
Giờ để dễ dàng tìm hiểu chúng ta hãy lấy một ví dụ về lượng chuyển thành chất . Giả sử chúng ta có một hệ sinh thái mô phỏng , trong hệ sinh thái này có nhiều sinh vật nhưng chúng ta đặt sự tập trung vào 2 sinh vật chính , sinh vật A và sinh vật B. Sinh vật A có đặc điểm là mỗi ngày cần tiêu thụ 2 sinh vật B để sinh tồn và nếu có đủ thức ăn thì chúng sẽ nhân đôi con số mỗi ngày . Hãy tiếp tục giả sử là mỗi ngày sẽ có 100 sinh vật B được sinh ra , như vậy nếu như ngày đầu tiên chúng ta có 2 sinh vật A , lượng tiêu thụ sẽ là 2 * 2 = 4 sinh vật B. Và vì lượng thức ăn được đáp ứng , sinh vật A gấp đôi số lượng khiến ngày thứ 2 thành 4 sinh vật A với lượng tiêu thụ là 8 sinh vật B . Sau 1,2,3,4,5,6 ngày , số lượng sinh vật A tăng lên thành 2,4,8,16,32,64 và như thế lượng tiêu thụ sinh vật B ở ngày thứ 6 cần để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của sinh vật A là 128 ! Vì số lượng sinh vật B sinh ra mỗi ngày chỉ là 100 nên sau ngày thứ 6 lượng sinh vật B sẽ không đủ để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của A .Nếu kéo dài sẽ dẫn đến sự tuyệt chủng của sinh vật B kéo theo sự tuyệt chủng của A vì sự phụ thuộc của chúng vào B. Sự sinh sản liên tục đã dẫn đến số lượng của sinh vật A quá khả năng đáp ứng của sinh vật B !
+ SINH SẢN VÀ BIẾN DỊ DI TRUYỀN :
Qua ví dụ trên thì chúng ta thấy rằng chỉ sau 6 ngày vì tính chất cần sinh sản và cần tiêu thụ của sinh vật A mà đã dẫn đến sự tuyệt diệt của chính nó .Nhưng tự nhiên không chỉ có thế , chúng ta biết rằng việc sinh sản không tạo ra bản sao y hệt của một sinh vật . Có thể là vì sự kết hợp DNA giữa 2 sinh vật trong quá trình giảm phân hay do các yếu tố ngoại sinh từ môi trường mà việc sinh sản vô tính hay hữu tính luôn luôn đi kèm với biến dị sinh học ngẫu nhiên, việc này khiến thế hệ con ít nhiều luôn có những thay đổi so với thế hệ cha mẹ cho dù cùng loài.
+ CHỌN LỌC TỰ NHIÊN :
Quay lại mô phỏng trên , chúng ta có thế hệ đầu tiên là A . Bây giờ hãy đánh dấu 2 thế hệ con là A₁ và A₂ . A₁ và A₂ đều có những thay đổi so với A nhưng những biến dị này không có gì đáng chú ý (có thể đơn giản là thay đổi màu hay nhiều lông hơn) . Các thế hệ sau (thế hệ 3) kế thừa lại những biến dị này từ A₁ và A₂ và có thêm những biến dị chúng của riêng nó nữa . Các biến dị mới này cũng không có gì đặc sắc lắm , A₁₁ có thể tiêu hóa nhanh hơn ,A₁₂ có thể chịu nóng nhiều hơn một tí , vân vân ...
Nhưng A₂₂ thay vì chỉ có thể tiêu thụ mỗi sinh vật B làm thức ăn , biến dị ngẫu nhiên cho phép A₂₂ tiêu thụ thêm cả sinh vật C nữa chẳng hạn . Vì ở thế hệ 3 này thức ăn chưa phải là vấn đề nên như các sinh vật con cùng thế hệ khác , chúng tiếp tục ăn và sinh ra các thế hệ sau . Đến thế hệ thứ 5 , các thế hệ con của sinh vật A đối mặt với vấn đề thiếu thức ăn vì lượng sinh vật B cạn kiệt như đã thấy ở trên và dần dần bị chết . Khác với mô phỏng trước , các sinh vật như A₂₂₁₂ ,A₂₂₂₂ ,A₂₂₁₁ vì kế thừa từ A₂₂ với khả năng tiêu thụ sinh vật C nên vẫn đảm bảo nguồn thức ăn . Các chủng kế thừa từ A₂₂ sẽ là giống sống sót và tiếp tục sinh sản số lượng của mình . Đây là cơ chế chọn lọc tự nhiên.
+ THUYẾT TIẾN HÓA VÀ GIAI ĐOẠN QUÁ ĐỘ :
Trong mô phỏng trên chúng ta thấy sinh vật A qua quá trình sinh sản và chọn lọc tự nhiên đã tiến hóa thành sinh vật A₂₂ . Nếu từ thế hệ 1 đến thế hệ 4 phần lớn là sự phát triển số lượng của giống trội A thì từ thế hệ 5 sang thế hệ 6 sự phát triển số lượng bị hãm lại vì mâu thuẫn giữa số lượng cá thể và lượng thức ăn , trong khi đó các cá thể kế thừa từ A₂₂ vì không gặp mâu thuẫn này nên tiếp tục phát triển số lượng như bình thường dẫn đến sự thay thế từ giống trội A thành giống trội A₂₂ . Mâu thuẫn chủ yếu của vấn đề là mâu thuẫn giữa khả năng phát triển vô hạn của giống A và nguồn lương thực hữu hạn .Nếu thế hệ 1-4 là sự thay đổi về lượng thì đến thế hệ thứ 5 sự thay đổi về lượng này bị hãm lại do mâu thuẫn này. Sự phát triển số lượng của A đã đạt đến mức đỉnh điểm quá sự cho phép của mâu thuẫn hay còn có thể nói đây là giai đoạn quá độ của giống A . Để tiếp tục phát triển thì giống A phải có sự thay đổi về chất giải quyết được vấn đề của mâu thuẫn trên (nguồn thức ăn) và cụ thể các giải quyết ở đây là giống A₂₂ có khả năng tiêu thụ được sinh vật C làm nguồn thức ăn bổ sung . Nếu như mâu thuẫn về thức ăn hữu hạn là phủ định của giống sinh vật A thì A₂₂ là phủ định của phủ định vì đã giải quyết được mâu thuẫn của giống A . Nhưng cũng có trường hợp là mâu thuẫn không được giải quyết khi đạt đến hết giai đoạn quá độ , vì tính chất của biến dị di truyền là ngẫu nhiên nên có thể khi vấn đề thức ăn xảy ra sẽ không có cá thể nào có cách sống sót việc cạn kiệt cá thể B . Trường hợp này cũng dẫn đến sự thay đổi về chất nhưng thay vì là sự tiến hóa của A thì sẽ thành sự tuyệt diệt và biến mất của A. Chúng ta hay tư duy ” Lượng chuyển thành chất” với một nghĩa lạc quan . Chữ “chất” thường bị hiểu là chất lượng nhưng thực ra là tính chất .
+ KẾT BÀI :
Một vấn đề khi lấy thuyết tiến hóa và chọn lọc tự nhiên để giải thích xã hội thường bị hiểu nhầm với thuyết Darwin xã hội (Social Darwinism) . Nhưng quy luật lượng chất thực chất là tiền đề cho thuyết đấu tranh giai cấp . Tính tiền đề của quy luật lượng chất sẽ được giải thích trong một bài riêng về công cụ sản xuất và mâu thuẫn giai cấp.
* Tài liệu liên quan :
Georges Politzer : Elementary Principles of Philosophy , Part 4, Fourth Law: Transformation of Quantity into Quality or Law of Progress by Leaps : https://bannedthought.net/.../ElementaryPrinciplesOfPhilo... Frederick Engels : Anti-Dühring , Part I Chapter 12 : Quantity and Quality : https://www.marxists.org/.../1877/anti-duhring/ch10.htm Anton Pannekoek : Marxism And Darwinism : https://www.marxists.org/.../1912/marxism-darwinism.htm...